ΤΟ ΣΠΙΤΙ ΤΟΥ ΠΑΥΛΟΥ ΜΕΛΑ

Ο Παύλος Μελάς ήταν αξιωματικός του ελληνικού στρατού και πρωτεργάτης του Μακεδονικού αγώνα. Γιος του Μιχαήλ Μελά και γαμπρός του στρατηγού και πολιτικού Στέφανου Δραγούμη. Σε ηλικία 22 ετών το καλοκαίρι του 1891 που τελείωνε την σχολή γνώρισε τη Ναταλία Δραγούμη και την παντρεύτηκε τον Οκτώβριο του 1892. Στα μέσα του 1894 γεννιέται το πρώτο του παιδί ο Μιχαήλ και ο Παύλος επιθυμεί διακαώς να επισκεφθεί τη Μακεδονία για να βοηθήσει στην απελευθέρωση της από  Βούλγαρους και Τούρκους. Δύο χρόνια μετά η οικογένεια του αυξάνεται με τη γέννηση της κόρης του Ζωής. Τα καλοκαίρια του τα περνά με την οικογένειά του σε αυτό το σπίτι στο Στροφύλι της Κηφισιάς και η αγαπημένη του ευχαρίστηση καθώς και της γυναίκας του είναι η ιππασία.

Σπασμένες πόρτες και παράθυρα, διαλυμένοι τοίχοι, γκράφιτι παντού, αγριόχορτα φυτρωμένα εκεί που έζησε ο απελευθερωτής της Μακεδονίας. Το ιστορικό σπίτι του Μελά έχει εγκαταλειφθεί στην τύχη του και μόνο ο δήμος Κηφισιάς προσπαθεί να το αναστήσει, να του δώσει την παλιά αίγλη που του αρμόζει. 

Ο Μελάς γεννήθηκε στη Μασσαλία της Γαλλίας ενώ η καταγωγή του ήταν από τη Βόρεια Ήπειρο. Μετά τη μετακίνηση της οικογένειας στην Αθήνα, σπούδασε στη Στρατιωτική Σχολή Ευελπίδων. τον Φεβρουάριο του 1904 ο Παύλος Μελάς πήγε με άλλους 4 αξιωματικούς στην Μακεδονία για να οργανώσουν την αντίσταση για την απελευθέρωση. Αποτυγχάνοντας στην πρώτη προσπάθεια, επανήλθε τον Ιούλιο του ίδιου έτους οπότε και εισήλθε στη Μακεδονία ως ζωέμπορος με το όνομα "Πέτρος Δέδες" όμως γύρισε και πάλι στην Αθήνα εκτελώντας εντολές ανωτέρων  Τον Αυγούστο του 1904 ο Παύλος Μελάς με το επιχειρησιακό όνομα Καπετάν Μίκης Ζέζας, ανέλαβε την αρχηγία του Μακεδονικού αγώνα. Οι Μακεδόνες μαθαίνοντας την άφιξη τους ανασαίνουν, ενθουσιάζονται, τον βλέπουν ως σωτήρα. Κι ενώ ετοιμάζεται να επιτεθεί σε περιοχή, όπου κρύβονται κομιτατζήδες, οι ντόπιοι αρνούνται να τον οδηγήσουν, ενώ ο ίδιος δε γνωρίζει τα μέρη, για να κινηθεί. οι Βούλγαροι εποφθαλμιούν τη Μακεδονία και επειδή δε μπορούν να την προσαρτήσουν στη χώρα τους με επανάσταση, προσπαθούν να το πετύχουν πείθοντας τους Μακεδόνες ότι αν ξεσηκωθούν μαζί τους, θα αποκτήσουν την αυτονομία τους.. Κι όταν οι Μακεδόνες συνειδητοποιούν ότι δεν πρόκειται να ελευθερωθούν αλλά να αλλάξουν απλώς κατακτητή – από τους Τούρκους δηλαδή να περάσουν στους Βουλγάρους, αντιστέκονται. Όμως αντιμετωπίζουν την οργή των συμμοριών που ορμούν στα χωριά και βασανίζουν, καίνε, σκοτώνουν και αποκεφαλίζουν.

Η οργάνωση προχωρεί με επιτυχία και αρχίζει να γίνεται και ο ίδιος ο φόβος των Βουλγάρων και των προδοτών. Η φήμη του ξαπλώνεται σε όλη την περιφέρεια. Όμως στις 13 Οκτωβρίου 1904 βρισκόμενος στα Στάτιστα και προδοθείς από την βουλγάρικη συμμορία του Μήτρου Βλάχου περικυκλώθηκε από Τουρκικό απόσπασμα 150 ανδρών. Κατά τη συμπλοκή ο Παύλος τραυματίζεται σοβαρά στην μέση και τότε λέει στο φίλο του Νίκο Πύρζα “Το σταυρό μου να τον δώσεις στη γυναίκα μου και το τουφέκι του Μίκη καί νά τούς πης ότι τό καθήκον μου έκανα”. Στη συνέχεια βγάζει το πορτοφόλι του με τις φωτογραφίες των παιδιών του κι επειδή αρχίζει να πονά, παρακαλεί να τον σκοτώσουν και να μην τον αφήσουν ζωντανό στα χέρια των Τούρκων. Ολοι γύρω του λυπημένοι και ανήμποροι να βοηθήσουν παρακολουθούν τις τελευταίες στιγμές του που ψιθυρίζει τα ονόματα των παιδιών του “Μίκη, Ζωή”.  

Ολόκληρος ο Ελληνικός λαός πενθεί τον ήρωα που έφυγε τόσο νέος, μόλις 34 χρονών. Μετά το θάνατο του η δράση των Ελληνικός Στρατός εγινε πιο έντονη επιτυγχάνοντας την ένωση Δυτικής και Κεντρικής Μακεδονίας με την Ελλάδα. Σήμερα, το όνομα του Παύλου Μελά φέρει προς τιμή του το χωριό Στάτιστα. 

Πρόσφατα το υπουργείο Πολιτισμού χαρακτήρισε ως μνημείο την οικία του Παύλου Μελά επί της οδού Τατοΐου 50 στην Κηφισιά.