ΙΩΑΝΝΗΣ ΒΑΡΒΑΚΗΣ, Ο ΜΕΓΑΛΟΣ ΕΥΕΡΓΕΤΗΣ

Ήταν γεννημένος ναυτικός, πλοιοκτήτης στα 18 του, ένδοξος πολεμιστής στο πλευρό των ρώσων κατά της οθωμανικής αυτοκρατορίας, δαιμόνιος επιχειρηματίας και μέγας ευεργέτης. Ο Ιωάννης Βαρβάκης έμεινε για πάντα στην ιστορία ως ο άνθρωπος που έκανε γνωστό το χαβιάρι σε όλη την υφήλιο πριν από 225 χρόνια. Γεννήθηκε το 1745 στα Ψαρά και ήταν γιος του καραβοκύρη Ανδρέα Λεοντίδη και της Μαρίας Μάρου. Σε νεαρή ηλικία ξόδεψε όλη του την περιουσία για να μετατρέψει το πλοίο του σε πολεμικό και το 1768 το ενέταξε στη δύναμη του ρωσικού ναυτικού. Πήρε μέρος στην ναυμαχία του Τσεσμέ με αποτέλεσμα οι Ρώσοι να του βγάλουν το καπέλο. Λόγω της δράσης του, του κόλλησαν το παρατσούκλι Βαρβάκης από το αρπακτικό πουλί βαρβάκι που ήταν είδος γερακιού. Του άρεσε και το χρησιμοποίησε ως επίθετο για το υπόλοιπο της ζωής του. Έτσι πέρασε στην ιστορία, και μάλιστα για το μεγάλο έργο του και τις αμέτρητες αγαθοεργίες του στη Ρωσία, του απονεμήθηκε το αυτοκρατορικό δίπλωμα και οικόσημο ως ισόβιος και κληρονομικός τίτλος ευγενείας.

Όταν το 1774 ο σουλτάνος υπέγραψε ειρήνη, παραχωρώντας στη Ρωσία τις βόρειες ακτές της Μαύρης Θάλασσας, ο Βαρβάκης δεν επέστρεψε στα Ψαρά αλλά έβαλε πλώρη για την Κωνσταντινούπολη, χωρίς να υπολογίζει το πόσο εχθρικό ήταν το περιβάλλον εκεί για τους Έλληνες. Το πλοίο του κατασχέθηκε, ο ίδιος βρέθηκε μπλεγμένος με τις αρχές και εκδιώχθηκε. Χωρίς μία δραχμή στην τσέπη, αποφάσισε να ζητήσει ακρόαση από την Αικατερίνη, περπατώντας για περίπου 5.000 χιλιόμετρα μέχρι την Αγία Πετρούπολη. Εκεί συνάντησε τον Γρηγόριο Ποτέμκιν, εραστή της Αικατερίνης, ο οποίος μεσολάβησε ώστε η Τσαρίνα να τον δεχθεί. Εκείνη αποδείχθηκε ιδιαίτερα γενναιόδωρη δίνοντάς του ένα πουγκί με χρυσά ρούβλια και μια άδεια απεριόριστης και αφορολόγητης αλιείας στην Κασπία. τον ονόμασε ανθυποπλοίαρχο του ρωσικού πολεμικού ναυτικού και ο Ιωάννης Βαρβάκης έγινε Ιβάν Αντρέγεβιτς Βαρβάτσι.

Από την Αγία Πετρούπολη πήγε στην πόλη Αστραχάν, χωρίς την παραμικρή ιδέα για το πώς θα μπορούσε να αξιοποιήσει την άδεια αλιείας. Αντί να ασχοληθεί με το ψάρεμα αγόρασε ένα αποστακτήριο, με στόχο να φτιάχνει κρασί από τα γλυκά σταφύλια της στέπας. Τότε γνωρίστηκε με τον  έμπορο Πιοτόρ Σαπόζνικοφ, ο οποίος τον προέτρεψε να ασχοληθεί με την αλιεία. Ικανός να κτίζει μεγάλα, αξιόπλοα και προηγμένα καράβια, ο Βαρβάκης ήταν εκτός συναγωνισμού απέναντι στους μικρομεσαίους παράκτιους Ρώσους ψαράδες. Τα πλοία του Βαρβάκη φορτώνονταν οξύρρυγχους, λευκούς σολομούς, μεγάλους λούτσους κι άλλα πολύτιμα ψάρια. Σε ένα από τα ταξίδια του δοκίμασε χαβιάρι που τον φίλεψαν Ρώσοι χωρικοί. Έχοντας στο μυαλό του το πάθος των Ελλήνων για το αυγοτάραχο, κατάλαβε αμέσως με ποιον τρόπο θα μπορούσε να βγάλει πολλά χρήματα.

το χαβιάρι και η εξαγωγή του είχαν ένα πολύ σημαντικό πρόβλημα που αντιμετώπιζαν και οι Ιταλοί έμποροι. Το ευαίσθητο έδεσμα ήταν αδύνατον να ταξιδέψει για καιρό μέσα στα ξύλινα κασόνια της εποχής, όσο καλά παστωμένο κι αν ήταν. Η λύση βρέθηκε από τον Βαρβάκη. Τα κιβώτια από ξύλα φλαμουριάς τα οποία δεν προκαλούσαν αλλοιώσεις στα πολύτιμα αυγά, ήταν απόλυτα στεγανά κι έτσι διατηρούσαν σε πολύ καλή κατάσταση το φορτίο με αποτέλεσμα να ταξιδεύει σε όλον τον κόσμο, πάνω σε καμήλες ή φορτωμένο σε ιστιοφόρα. Το 1788 η επιχείρηση απασχολούσε 3.000 εργάτες για την επεξεργασία και το πακετάρισμα των αυγών του οξύρρυγχου. Από το 1815 εγκαταστάθηκε με την οικογένειά του στο Ταϊγάνι, όπου μετέφερε όλη σχεδόν την κινητή περιουσία του. Είχε δώσει εν τω μεταξύ μέρος από την τεράστια περιουσία του για κοινωφελή έργα στη Ρωσία όπως νοσοκομεία, γέφυρες και διώρυγες. Ο Βαρβάκης εξόπλισε τους ομογενείς που πολεμούσαν με τον Αλέξανδρου Υψηλάντη ενώ μέσω του Πατριαρχείου κατάφερε να εξαγοράσει πάρα πολλούς Έλληνες αιχμαλώτους. Ο Βαρβάκης πάνω απ' όλο βοήθησε τον αγώνα των Ψαριανών, των συμπατριωτών του. Έστειλε τρόφιμα και διάφορα άλλα εφόδια. Το 1824, ήρθε στην Ελλάδα εκατομμυριούχος, για να βοηθήσει με κάθε μέσο τους πρόσφυγες αλλά ένα χρόνο μετά πέθανε στη Ζάκυνθο. 

Στη διαθήκη του άφησε 1.000.000 ρούβλια κληροδότημα για την ίδρυση του Βαρβακείου Λυκείου, και το μεγαλύτερο μέρος της περιουσίας του στο ελληνικό Δημόσιο για κοινωφελείς σκοπούς. το 1857 άρχισε η ανέγερση του κτιρίου της Βαρβακείου Σχολής ενώ σήμερα λειτουργεί γυμνάσιο και λύκειο με το όνομα "Βαρβάκειος Πρότυπη Σχολή". Με δική του δωρεά κατασκευάστηκε και η κλειστή αγορά της Αθήνας, η Βαρβάκειος. Ο ανδριάντας του Ιωάννη Βαρβάκη βρίσκεται στο Ζάππειο ενώ ο τάφος του είναι στο πρώτο κοιμητήριο Αθηνών.